از جمله دلايل انتخاب اين روز يكي سنت مردم كاتالونياي اسپانيا است كه هر سال در اين روز با فروش هر كتاب يك گل رُز به خريدار داده مي‌شود و از سوي ديگر تقارن آن با تولد يا مرگ تعدادي از نويسندگان و چهره‌هاي ادبي مشهور جهان نظير : ميگل سروانتس، ويليام شكسپير، اينكا گارسيلاسو دلاوگا، مانوئل وايه خو و ولاديمير نابوكف و تني چند از شخصيت هاي فرهنگي جهان است.
هدف از اختصاص روزي براي بزرگداشت كتاب و حق مؤلف ، تجليل جهاني از كتاب و مؤلفين، تشويق همگان و به‌خصوص جوانان براي كشف لذت خواندن، تقدير و حمايت از كساني كه در رشد و اعتلاي فرهنگي و اجتماعي جامعة بشري نقش و سهم بسزايي داشته‌اند، توسعة صنعت نشر، ترويج جريان آزاد كتاب و تضمين دسترسي عموم به آن و بالاخره جلب توجه سازمانها، انجمن‌ها، نهادهاي دولتي و خصوصي به اين آسانترين و ارزنده‌ترين روش كسب دانش، بيان احساس و انديشه و قديمي‌ترين وسيلة ارتباط معنوي و كليد توسعة آموزش پايه، مبارزه با فقر و توسعة فراگير است.
اولين تلاش يونسكو براي ترويج نقش مهم كتاب در جهان، انعقاد موافقت‌نامة فلورانس در سال 1950 است. اين موافقت‌نامه جريان آزاد كالاها و مواد فرهنگي، آموزشي و علمي را تشويق مي‌كند. متعاقب آن يونسكو سلسله مطالعاتي را با عنوان «كتاب براي همه» آغاز كرد. اين مطالعات، كمبود فاحش كتاب در كشورهاي در حال توسعه و شكاف عميق بين اين كشورها را با كشورهاي پيشرفته نشان داد و دخالت بيشتر يونسكو را در اين زمينه مطرح ساخت.
بين سالهاي 72ـ1966 كنفرانس‌هاي متعددي با عنوان «گسترش كتاب و كتابخواني» توسط سازمان برگزار شد كه تأسيس شبكه‌ها و مؤسسات منطقه‌اي ترويج كتاب، نظير مركز فرهنگي يونسكو در ژاپن و مركز منطقه‌اي ترويج كتاب در آمريكاي لاتين و كارائيب را مي‌توان از جمله نتايج اين كنفرانس‌ها تلقي كرد. اما مهمترين اقدام يونسكو اعلام سال 1972 به عنوان «سال جهاني كتاب» با شعار «كتاب براي همه» است. هدف اصلي سال «آگاه‌سازي افكار عمومي نسبت به اهميت كتاب و كتابخواني» بود. اين اقدام با اقبال و موفقيت فراواني روبه‌رو شد. بيش از 100 كشور ، كميتة ملي تشكيل دادند و بودجه بخش كتاب در پاره‌اي از كشورها افزايش يافت.
هرچند امروزه بر خلاف 50 سال پيش، يونسكو تنها نهادي نيست كه مي‌تواند در سطح جهان و در زمينة كتاب تغييرات مثبت ايجاد كند و سازوكارهاي ديگري در اين امر دخالت دارند، اما در زمينه‌هاي تحليل بخش كتاب،سياستگذاري، تدوين قانون‌هاي مربوط به كتاب و آموزش و بالاخره تشويق كتابخواني و نتايج مثبت آن، تجربيات فراواني كسب كرده است كه مي‌كوشد آن را به ساير صنايع فرهنگي نيز بسط دهد.
اهداف يونسكو در زمينة گسترش و توسعة كتاب را مي‌توان به صورت زير خلاصه كرد:
* ترويج سياست‌هاي ملي كتاب به عنوان بخشي از يك نگرش جامع و فراگير در مورد توسعة كتاب؛
* توجه به انتشارات آموزشي و عمومي به عنوان دو عنصر مهم و جدانشدني بخش كتاب؛
* پركردن شكاف آموزشي و اطلاعاتي موجود بين كشورهاي شمال و جنوب ، و جنوب جنوب؛
* توجه به كلية عوامل و عناصر مؤثر در توليد و توزيع كتاب؛
* تجديد نظر در تعاريف و ضوابط كنوني مربوط به كتاب؛
* برقراري گفتگوي سازنده بين بخشي دولتي و خصوصي در زمينة كتاب؛
* حمايت از توسعة صنعت انتشارات محلي با اعطاي كمك به آنها.