سالروز پایان طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم

کد خبر : 7436

16:51

1403/05/27

سونیوز: با ناکامی ارتش عراق در حمله مجدد به ایران و با شکست منافقین در عملیات مرصاد و همچنین با تلاش‌های دبیرکل سازمان ملل، دولت عراق مجبور شد حدود یک ماه پس از پذیرش قطعنامه، آتش‌بس را بپذیرد.

به گزارش آژانس خبری سونیوز، برای مردمانی که جنگ هشت ساله تحمیلی را با گوشت و پوست خود احساس کرده بودند، بیست‌ونهم مردادماه سال ۱۳۶۷ یک روز تاریخی است؛ روزی که پس از درخواست خاویر پرز دکوئیار، دبیر کل وقت سازمان ملل متحد و پذیرش قطعنامه ۵۹۸ به وسیله ایران، آتش‌بس از ساعت ۶:۳۰ بامداد در تمام مرزهای ایران و عراق به اجرا درآمد و هشت سال جنگ تحمیلی به پایان رسید.

بیشتر بخوانید/ سالروز پذیرش قطعنامه ۵۹۸

سی‌ویکم شهریورماه سال ۱۳۵۹، عراق که حمایت همه‌جانبه کشورهای استعمارگر را همراه خود می‌دید، به مرزهای سرزمینی ایران در غرب و جنوب کشور یورش برد و بر این گمان بود که با توجه به نوپا بودن انقلاب اسلامی، کار سختی در پیش ندارد و با سرعت به تهران می‌رسد، اما بر خلاف انتظار رژیم بعث، جوانان این سرزمین با دست خالی در مقابل آنها ایستادند.

در طول جنگ هشت ساله به خصوص پس از فتح خرمشهر که نقطه عطفی برای رزمندگان ایرانی به‌شمار می‌رفت، قطعنامه‌های مختلفی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد برای پایان دادن به درگیری صادر شد، اما از آن جایی که در هیچ‌کدام شرایط مورد نظر ایران به خصوص متجاوز شناخته شدن رژیم بعث مطرح نشده بود، از سوی مسئولان کشور مورد پذیرش قرار نگرفت.

در تیرماه سال ۱۳۶۶، قطعنامه‌ای موسوم به قطعنامه ۵۹۸ از سوی شورای امنیت برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق صادر شد.

این قطعنامه از نظر کمی و تعداد واژه‌های به‌کار گرفته شده مفصل‌ترین، از نظر محتوا اساسی‌ترین و از نظر ضمانت اجرایی قوی‌ترین قطعنامه شورای امنیت در مورد این جنگ بود. قطعنامه ۵۹۸ بلافاصله از سوی عراق پذیرفته شد، اما بعد از گذشت یک‌سال و هفت روز از تاریخ صدور آن و به فاصله ۱۵ روز بعد از سقوط هواپیمای مسافری پرواز IR۶۵۵ به‌دست آمریکا در بیست‌وهفتم تیرماه ۱۳۶۷ از سوی ایران پذیرفته شد. پذیرش این قطعنامه هرچند به معنای پذیرش آتش‌بس از سوی ایران بود، اما عراق به حملات خود ادامه داد و مجدداً داخل خاک ایران شد تا نقاط مهمی از جمله خرمشهر را به‌دست بیاورد تا با وضع بهتری در مذاکرات حضور داشته باشد، اما موفقیتی به‌دست نیاورد.

سرانجام بیست‌ونهم مرداد سال ۱۳۶۹ با حضور نیروهای سازمان ملل آتش‌بس در مرزهای ایران و عراق برقرار شد تا طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم به پایان برسد.

با ناکامی ارتش بعثی‌ در حمله مجدد به ایران و با شکست منافقین در عملیات مرصاد و همچنین با تلاش‌های دبیرکل سازمان ملل، دولت عراق مجبور شد حدود یک ماه پس از پذیرش قطعنامه، آتش‌بس را در ۲۸ مرداد ۱۳۶۷ بپذیرد. آمریکا و شوروی هم با پذیرش آتش‌بس از سوی عراق موافق بودند. فرمانده وقت سپاه دراین‌باره گفته است: «دوباره در مرداد که ما صدام را به عقب زدیم، زیر بار پذیرش قطعنامه ۵۹۸ نمی‌رفت، اما آلمانی‌ها، شوروی و آمریکایی‌ها و همه فشار آوردند به صدام که قطعنامه را بپذیرد؛ یعنی آن هفته‌های آخر جنگ، فشارهای بین‌المللی به صدام زیاد شده بود که سریعاً قطعنامه را بپذیرد.»

در چنین شرایطی و در حالی‌که نزدیک به سه هزار کیلومترمربع از خاک ایران در اشغال دشمن قرارگرفته بود، رژیم عراق سعی کرد آنچه را که نتوانسته بود در جنگ به دست آورد، با کمک آتش‌بس کسب کند. عراق اعلام کرد اگرچه قطعنامه را پذیرفته ولی برای برقراری آتش بس، بایستی ایران اروندرود را به عراق تحویل دهد. اما ایران از پذیرش خواسته‌های عراق خودداری کرد و این امر موجب شد سران آمریکا و شوروی، عراق را برای پذیرش آتش‌بس بدون قید و شرط تحت‌فشار قرار دهند.

در فاصله بین پذیرش قطعنامه ۵۹۸ تا اجرای آتش‌بس، یعنی از ۲۷ تیر تا ۲۹ مردادماه ۱۳۶۷ نشست‌هایی در نیویورک بین نمایندگان ایران و عراق از طریق سازمان ملل و به‌طور غیرمستقیم برگزار شد. در این اثنا شورای امنیت سازمان ملل در ۱۸ مرداد ۱۳۶۷ قطعنامه دیگری به شماره ۶۱۹ تصویب کرد. به‌موجب این قطعنامه ناظران نظامی سازمان ملل با عنوان «نیروهای یونیماگ» متشکل از حدود ۳۵۰ نفر نیروی کلاه آبی از ۲۴ کشور و ملیت مختلف به فرماندهی ژنرال الوکویویچ اهل یوگسلاوی در اطراف مرزهای کشورهای ایران و عراق مستقر گردیدند.

با اجرای مذاکرات سه‌جانبه ایران و عراق و سازمان ملل، نیروهای دو طرف به مرزهای دو کشور بازگشتند و تحت نظارت ناظران سازمان ملل، آتش‌بس بین دو کشور از ساعت ۶:۳۰ صبح روز شنبه ۲۹ مرداد ۱۳۶۷ برابر با هفتم محرم ۱۴۰۹ در جبهه‌ها برقرار شد. به‌این‌ترتیب جنگ بین دو کشور عملاً در ۲۹ مرداد ۱۳۶۷ پایان یافت. پس از برقراری آتش‌بس، نیروهای نظامی هر دو کشور همچنان در مرزها مستقر بودند. همچنین پس از برقراری آتش‌بس، ارتش عراق ۷۰۲ نفر از نظامیان ایرانی را اسیر کرد. البته بعد از گذشت دو سال از ترک مخاصمه، اسرای طرفین از مرداد سال ۱۳۶۹ به‌تدریج آزاد شدند.