به گزارش سونیوز، درست در بحبوحه اعتراضات پاییز سال گذشته بود که وزیر کشور از محدودسازی فضای مجازی و فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی خارجی خبر داد. اگرچه پیش از این کاربران فضای مجازی با تلاشی نفس‌گیر توانسته بودند برخی نمایندگان مجلس را با نیاز‌های امروز جامعه همراه کنند که مجلس زیر بار طرح محدودکننده موسوم به «صیانت از فضای مجازی» نرود و در‌نهایت پس از کش‌و‌قوس فراوان تصمیم‌گیری درباره آن را به شورای عالی فضای مجازی بسپارد.
درست در بحبوحه اعتراضات پاییز سال گذشته بود که وزیر کشور از محدودسازی فضای مجازی و فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی خارجی خبر داد. اگرچه پیش از این کاربران فضای مجازی با تلاشی نفس‌گیر توانسته بودند برخی نمایندگان مجلس را با نیاز‌های امروز جامعه همراه کنند که مجلس زیر بار طرح محدودکننده موسوم به «صیانت از فضای مجازی» نرود و در‌نهایت پس از کش‌و‌قوس فراوان تصمیم‌گیری درباره آن را به شورای عالی فضای مجازی بسپارد. اما عملا با آغاز اتفاقات سال گذشته و اعمال فیلترینگ فضای مجازی، برخی نمایندگان از جمله نوری‌قزلجه، رشیدی‌کوچی و معین‌الدین سعیدی، خبر دادند که برخی مفاد طرح صیانت از فضای مجازی عملا از سوی شورای عالی فضای مجازی اعمال شده است.
طرحی که رشیدی‌کوچی آن را «تولد یک نوع دیکتاتوری در فضای مجازی» خوانده بود. البته انتظار می‌رفت همان‌طور‌که وزیر کشور و وزیر ارتباطات وعده داده بودند، با فروکش‌کردن اعتراضات، این محدودیت‌ها برداشته شوند، اما به نظر می‌رسد برخی جریان‌ها، مانع جدی رفع فیلترینگ فضای مجازی هستند.
شاهد ادعای مافیای فیلترینگ هم اظهارات محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر سابق ارتباطات است که شهریور ۱۳۹۸ در صحن علنی مجلس به مافیای فروش فیلترشکن اشاره کرد و گفت: «فیلترشکن به‌راحتی در کشور فروخته می‌شود. هیچ برخوردی با این تجارت در کشور نمی‌شود؛ تجارتی که به‌راحتی پشت آن مشخص است. مگر می‌شود نفهمید چه کسی در کشور مشغول فروش این فیلترشکن‌هاست؟ مگر می‌شود مافیای پشت فیلترشکن‌ها پیدا نشود؟ یک تجارت چند‌صد میلیارد تومانی پشت این حوزه است که نافعینی دارد. می‌گویند فروش فیلترشکن در قانون جرم نیست و با همین عبارت استناد می‌کنند که کار خود را ادامه دهند».

‌دست‌های پشت پرده فروش فیلترشکن‌های پرسود
البته این پایان ماجرا نبود و کمی بعد از فیلترینگ در فضای مجازی در دولت رئیسی و مقاومت عده‌ای برای باقی‌ماندن این محدودیت، خبر آمد که منصوبان یک مدیر، متولی فروش فیلترشکن هستند. حالا هم بعد از گذشت چند ماه از اعتراضات و فروکش‌کردن فضای ملتهب، همچنان در بر همان پاشنه می‌چرخد و فیلترینگ فضای مجازی به قوت قبل پابرجاست. همین امر باعث واکنش برخی نمایندگان مجلس و فعالان سیاسی و فضای مجازی و کارشناسان امر شده است. در روز‌های گذشته، فعالان اقتصاد دیجیتال در دیدار با رئیسی، به رئیس‌جمهور گلایه کرده‌اند که فیلترینگ گسترده و اختلال اینترنت به صنعت ICT ضربه زده است و پیشنهاد راه‌اندازی مناطق آزاد فناوری اطلاعات با تضمین اینترنت پایدار را مطرح کرده‌اند.
حسن آصفری، عضو کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی کشور در مجلس هم طی گفت‌وگویی انتقادی در واکنش به ادامه فیلترینگ، اعلام کرده است: «درآمد و گردش مالی کاسبان فیلترینگ در سال بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان است و یک ریال هم مالیات نمی‌دهند. چطور دولتی که می‌تواند فیلتر کند، نمی‌تواند این‌ها را نیز مجددا فیلتر کند؟ به نظر می‌رسد کاسبان فیلترینگ در برخی مجموعه‌ها نفوذ دارند و اعتقاد دارم این موضوع باید مدیریت شود».

‌گردش مالی ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومانی فیلترشکن‌ها
علاوه بر او جلال رشیدی‌کوچی، نماینده مخالف طرح صیانت از فضای مجازی و محدودیت شبکه‌های اجتماعی نیز دراین‌باره گفت: «گردش مالی کاسبان فیلترینگ سالانه بیش از ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان است». او پیش از این در توییتی انتقادی از ادامه این روند نوشت: «قبلا هشدار داده بودم، تنها دستاورد فیلترینگ ایجاد بازار مکاره و پررونق خرید و فروش فیلترشکن است.
فیلترینگ حضور مردم در شبکه‌های اجتماعی خارجی را کم نکرده، فقط باعث ایجاد زحمت و هزینه برای مردم شده است. همین داستان برای آیفون ۱۴ هم صادق است. وزیر ارتباطات باید پاسخ‌گو باشد».
در این راستا، این عضو کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی کشور در مجلس به «شرق» گفت که در نظرسنجی‌ای که اخیرا در یکی از پیج‌های شخصی خود منتشر کرده و ۳۰ هزار نفر در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند، حدود ۸۵ درصد شرکت‌کنندگان اعلام کرده‌اند ماهانه بیش از یکصد هزار تومان برای خرید فیلترشکن هزینه می‌کنند. رشیدی، این تراکنش مالی را در سطح بالاتر کشوری رقمی بسیار عجیب توصیف کرد و گفت که هیچ نظارتی هم بر این بازار مکاره وجود ندارد.
جلال رشیدی‌کوچی، عضو کمیسیون مشترک فضای مجازی مجلس یازدهم در گفتگو با «شرق» با انتقاد از فیلترینگ و ادامه محدودیت فضای مجازی گفت که اگر شرایط آرام شود، به دلیل ادامه فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی، استیضاح وزیر ارتباطات را کلید می‌زند.
این نماینده مجلس مخالف فیلترینگ فضای مجازی ادامه داد: «با فیلترینگ فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بازار پرسود مکاره‌ای برای فروش فیلترشکن رقم می‌زنیم. متأسفانه اکنون چنین بازار مکاره‌ای شکل گرفته و صحبت از عدد‌های بالای ۴۰ هزار میلیارد و ۵۰ هزارمیلیارد تومان حاصل از فروش فیلترشکن است. بازاری که هیچ نظارتی هم روی آن وجود ندارد». این نماینده مجلس یازدهم اظهار کرد: «اخیرا در پیج اینستاگرام شخصی خودم درخصوص میزان هزینه‌کرد ماهانه برای خرید فیلترشکن نظرسنجی ترتیب دادم که ۳۰ هزارنفر در آن نظرسنجی شرکت کردند و ۸۰ تا ۸۵ درصد شرکت‌کنندگان اعلام کردند ماهانه بالای ۱۰۰ هزار تومان هزینه فیلترشکن می‌پردازند».
رشیدی‌کوچی ادامه داد: «وقتی چنین عدد بزرگی را در ضریب‌های بالاتر ضرب کنیم، به عدد بسیار بزرگ و گردش مالی عجیبی می‌رسیم که هیچ نظارتی هم بر این بازار پرسود وجود ندارد. بازاری که تبعات منفی برای کشور، جامعه و اقتصاد ما همراه داشته است. بازاری که دست افراد خاصی است و به دلیل پرسود‌بودن حتما افراد معمولی نمی‌توانند به آن راه پیدا کنند».
نماینده مردم مرودشت در مجلس اضافه کرد: «این فیلترشکن‌ها بعد از دو هفته هم قطع می‌شوند و عملا مصرف‌کننده دستش به جایی هم بند نیست».
این عضو کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی کشور در ادامه به نکته دیگری اشاره کرد و گفت: «وقتی فیلترشکن روی گوشی‌هایمان نصب می‌کنیم و وارد اینترنت می‌شویم، عملا مصرف دیتای ما بالا می‌رود. یعنی اگر در مواقع عادی یک بسته ۱۰ گیگی را در یک ماه استفاده می‌کردیم، در صورت استفاده از فیلترشکن مصرف دیتا و ترافیک به ۱۵ گیگا بایت در ماه افزایش می‌یابد. به همین دلیل آنجا هم هزینه اضافی به شما تحمیل می‌شود. هزینه‌ای که پولش به جیب مخابرات می‌رود».
عضو کمیسیون مشترک فضای مجازی مجلس یازدهم همچنین به عدم امنیت گوشی‌های موبایل در صورت استفاده از فیلترشکن اشاره کرد و گفت که با استفاده از فیلترشکن، امنیت گوشی‌ها هم به خطر می‌افتد؛ چرا‌که فیلترشکن‌ها عموما بدافزار هستند و امکان دسترسی به اطلاعات افراد را بیشتر می‌کنند.
رشیدی‌کوچی تصریح کرد: «مشکل جدی دیگری که استفاده از فیلترشکن‌ها ایجاد می‌کند، این است که استفاده از فیلترشکن نظارت خانواده‌ها بر فرزندان را به‌شدت کاهش می‌دهد. در شرایط عادی شاید هیچ خانواده‌ای حاضر نشود برای رفتن به واتس‌اپ و اینستاگرام روی گوشی خودش فیلترشکن نصب کند، اما وقتی ما این شبکه‌های اجتماعی را فیلتر می‌کنیم، قاعدتا خانواده‌ها مجبور می‌شوند برای استفاده از این شبکه‌های جمعی از فیلترشکن استفاده کنند؛ بعضا مشاغل زیادی در بستر اینستاگرام قرار دارد و خانواده‌ها مجبور به استفاده از فیلترشکن هستند».
او اضافه کرد: «بنابراین نصب‌شدن فیلترشکن همان و دسترسی به سایت‌ها و اطلاعات نامناسب و مستهجن برای کودکان و نوجوانان و فرزندانمان همان؛ بنابراین با این کار نظارت خانواده‌ها بر فرزندان از بین می‌رود. اخیرا برخی مادران به من مراجعه کردند و گلایه‌مند بودند که یا شبکه‌های اجتماعی را کامل فیلتر کنید، به نحوی که حتی با فیلترشکن هم باز نشوند، یا شبکه‌های اجتماعی را رفع فیلتر کنید که لازم نباشد فرزندانمان از فیلترشکن استفاده کنند».
رشیدی‌کوچی همچنین تأکید کرد: «مادران ابراز نگرانی می‌کردند که فرزندانشان به سایت‌های نامناسب دسترسی پیدا کرده‌اند و از این مسئله اظهار نارضایتی می‌کردند؛ بنابراین به نظرم این شیوه و روش تا حد زیادی نگران‌کننده است و در کوتاه‌مدت و بلندمدت آثار و تبعات منفی زیادی دارد که هم‌اکنون این تبعات در حال بروز است».
این نماینده مجلس با بیان اینکه نباید در ادامه فیلترینگ فضای مجازی لجاجت به خرج دهیم، افزود: «نگاه من به بحث فضای مجازی کمی متفاوت‌تر از سایر دوستان است و معتقدم مسیری که در پیش گرفته‌ایم، غلط است. اگر می‌خواهیم مردم نسبت به نظام و حاکمیت موضع منفی نداشته باشند، باید در کنار همه قوانینی که باید برای فضای مجازی داشته باشیم و قوانین همه‌جانبه و خوبی هم باشند، اعتماد و تعلق خاطر را به جامعه برگردانیم. این تعلق خاطر و اعتماد هم به جامعه برنمی‌گردد مگر اینکه وضعیت معیشتی مردم را اصلاح کنیم و زندگی‌شان را روی روال عادی برگردانیم».
او تصریح کرد: «باید به نحوی عمل کنیم که مردم نسبت به حاکمیت علاقه‌مند شوند. همان اتفاقی که در زمان جنگ تحمیلی افتاد و از آنجایی که مردم به حاکمیت و نظام اعتماد داشتند، در کنار همه سختی‌هایی که وجود داشت، مردم پای کار بودند و اگر امام خمینی صحبتی می‌کرد، سیل جمعیت به سمت جبهه‌ها سرازیر می‌شد. هرچند که همان زمان هم دشمن عملیات تخریبی را انجام می‌داد و این مسئله مختص به زمان حال نیست؛ اما این عملیات روانی بر مردم تأثیری نداشت».
رشیدی‌کوچی تأکید کرد: «بنابراین اگر می‌خواهیم این روند اصلاح شود، باید اعتمادسازی کنیم و اعتماد از دست رفته را به جامعه برگردانیم».
نماینده مرودشت در مجلس یازدهم اظهار کرد: «به دلیل اینکه معیشت مردم مشکل دارد و در مضیقه هستند و دلخوشی‌های ساده آن‌ها را با تصمیمات غلط خودمان به آرزو‌های دست‌نیافتنی تبدیل کرده‌ایم، خیلی از جا‌ها مردم از تصمیمات تصمیم‌گیران تبعیت نمی‌کنند و گا‌ها با آن مقابله و مخالفت می‌کنند».
او استفاده از فیلترشکن‌ها برای ورود به فضای مجازی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی را مثال بارز و عینی لجبازی مردم با تصمیمات در‌این‌باره دانست.
رشیدی‌کوچی همچنین بیان کرد: «به اعتقاد من اگر می‌خواهیم از تبعات آثار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی فضای مجازی در امان بمانیم، در کنار همه قوانینی که لازم است، باید با تصمیمات درست مردم را با خودمان همراه کنیم؛ چراکه راه دیگری جز همراهی مردم نداریم»؛ بنابراین با وجودی که اکثر کارشناسان و نمایندگان مجلس بر این امر واقف‌اند که ممانعت برخی در بازگرداندن فضای مجازی به شرایط قبل از فیلترینگ، اثرات و عواقبی به‌مراتب بدتر به دنبال داشته است، علاوه بر آن، فیلترشکن‌فروشان مالیاتی نمی‌پردازند و هر روز هم جیب مردم را خالی‌تر می‌کنند.