سونیوز: ۱۲ دسامبر به عنوان روز پوشش بهداشت (UHC Day) اعلام شده است. هدف روز جهانی پوشش همگانی سلامت، افزایش آگاهی در مورد نیاز به سیستم های سلامت قوی و انعطاف پذیر و پوشش سلامت همگانی است.

به گزارش آژانس خبری سونیوز، هر سال در ۱۲ دسامبر، طرفداران UHC صدای خود را برای به اشتراک گذاشتن داستان میلیون ها نفری که هنوز منتظر سلامتی هستند بلند می کنند و از رهبران می خواهند که سرمایه گذاری های بزرگتر و هوشمندانه تری در سلامت انجام دهند و گروه های مختلف را تشویق می کنند تعهدات خود را برای کمک به نزدیکتر کردن جهان به UHC تا سال ۲۰۳۰ انجام دهید.این یک ابتکار جهانی است که از مرزها و ایدئولوژی‌ها فراتر می‌رود و رشته مشترکی از همدردی و عدالت را به هم می‌بافد. این روز فقط یک مفهوم نیست بلکه نور امیدی است که اعلام می‌کند سلامتی یک امتیاز نیست، بلکه حق اساسی انسان است.

ماهیت روز جهانی پوشش همگانی سلامت
روز جهانی پوشش همگانی سلامت (UHC) در هسته خود مظهر این دیدگاه جسورانه است که هر فرد، صرف‌نظر از وضعیت اجتماعی و اقتصادی خود، سزاوار دسترسی به خدمات بهداشتی لازم است. این روز به عنوان گواهی بر این باور است که «سلامت» یک تجمل نیست، بلکه سنگ بنای یک جامعه آباد است و این تعهدی است که حتی یک نفر هم نباید از آن مستثنا باشد تا شکاف‌هایی که باعث تداوم نابرابری‌های بهداشتی برای مدت طولانی شده است، درست پر شود.

شکستن زنجیرها، ساختن پل
روز جهانی پوشش همگانی سلامت نیرویی رهایی‌بخش است که زنجیره نابرابری را می‌شکند و موانع سر راه مراقبت‌های بهداشتی را برمی‌دارد. سلامت همگانی مثل پلی است که افراد آسیب‌پذیر و به حاشیه رانده شده را به پوشش رفاه جمعی وصل می‌کند.



طیف مراقبت همگانی
دنیایی را تصور کنید که در آن خدمات بهداشتی پیشگیرانه، درمانی و توانبخشی در طیف مراقبت همگانی قرار بگیرند. در این روز جامعه جهانی ملزم است که همه این زمینه‌ها را مدنظر قرار دهد؛ یک اکوسیستم مراقبت‌های بهداشتی که طیفی از نیازهای انسان را برطرف می‌کند، به ارتباط سلامت جسمی، روانی و اجتماعی می‌پردازد و فضایی را ترسیم می‌کند که در آن سلامتی فقط نبود بیماری نیست، بلکه وجود سلامتی همگانی است.

روز جهانی پوشش همگانی سلامت به عنوان کاتالیزوری برای توسعه
اختصاص روز جهانی پوشش همگانی سلامت فقط یک ابتکار بهداشتی نیست بلکه کاتالیزوری برای توسعه پایدار است. جمعیت‌های سالم، جمعیت‌های مولد هستند. با سرمایه‌گذاری در این روز، کشورها برای رفاه آینده خود سرمایه‌گذاری می‌کنند. آنها با این کار، نشان می‌دهند که منفعت فقط در طول عمر طولانی‌تر نیست، بلکه در خلاقیت، نوآوری و انعطاف‌پذیری است و وقتی جوامع از قید بیماری‌های قابل پیشگیری رها می‌شوند، رشد می‌کنند.



یک جنبش جهانی
از طرف دیگر، روز جهانی پوشش همگانی سلامت یک جنبش جهانی است متشکل از ملت‌ها، سازمان‌ها، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و طرفداران سلامت جامعه که به سمت یک هدف مشترک حرکت می‌کنند. این جنبش یادآوری می‌کند که انسانیت مفهومی مشترک بین همه ماست و تفاوت‌های ما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

پیشرفت به سوی پوشش همگانی سلامت (UHC) با استفاده از مفاهیم حقّ بر سلامت
به عنوان یک انسان، روزانه نگران سلامت خود و کسانی هستیم که به آنها اهمیت می دهیم. صرف نظر از سن، جنس، زمینه اقتصادی-اجتماعی یا قومی، سلامت را ابتدایی ترین و اساسی ترین دارایی خود می دانیم. از طرف دیگر، نداشتن سلامت می تواند ما را از رفتن به مدرسه یا محل کار، مسئولیت های خانوادگی یا شرکت کامل در فعالیت های جامعه باز دارد. به همین دلیل مایلیم فداکاری های زیادی انجام دهیم تا زندگی و سلامت طولانی تری برای ما و خانواده های ما تضمین شود.

حقّ بر سلامت بخشی اساسی از حقوق بش ر و درک ما از یک زندگی باعزت است. حق برخورداری از بالاترین استاندارد قابل دستیابی در سلامت جسمی و روانی، موضوع جدیدی نیست. در سطح بین‌المللی، اولین بار حقّ بر سلامت در اساسنامه سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization) در سال ۱۹۴۶ بیان شد که مقدمه آن، سلامت را به عنوان وضعیت کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه صرفا نبود بیماری یا ناتوانی تعریف می کند. در این مقدمه بیش تر آمده است که برخورداری از بالاترین سطح استاندارد سلامت، یکی از حقوق اساسی هر انسانی بدون تمایز نژاد، مذهب، عقاید سیاسی، اقتصادی یا اجتماعی است.

در اعلامیه جهانی حقوق بشر سال ۱۹۴۸ نیز از سلامت به عنوان بخشی از حقّ داشتن سطح استاندارد کافی زندگی یاد شده است.(ماده ۲۵) حقّ سلامت سال ۱۹۶۶ در میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights) مجدداً به عنوان یک حقّ انسانی شناخته شد. این سند که از نظر قانونی لازم‌الاجرا نیست اما از قدرت معتبری برخوردار است، توضیح می دهد که کشورهای عضو ICESCR برای تحقق حقّ سلامت باید چه کاری انجام دهند.نظریه عمومی شماره ICESCR 12 از حقّ بر سلامت به عنوان حقّ برخورداری از بالاترین استاندارد سلامت جسمی و روانی دفاع می کند؛ تعریفی که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در قطعنامه ۲۰۱۲ خود در مورد پوشش همگانی سلامت صریحاً به آن اشاره کرد. سایر معاهدات بین‌المللی حقوق بشر، حقّ بر سلامت یا عناصری از آن را به رسمیت شناخته‌اند یا به آنها ارجاع داده‌اند. حقّ بر سلامت مربوط به همه کشورهاست؛ هر کشوری حداقل یک معاهده بین‌المللی حقوق بشر را به رسمیت می شناسد که حقّ بر سلامت را به رسمیت می شناسد. علاوه بر این، کشورها متعهد شده اند که از طریق اعلامیه‌های بین‌المللی، قوانین داخلی و سیاست ها و کنفرانس های بین‌المللی از این حق محافظت کنند.

سیاست‌های بین‌المللی و مقررات قانونی می‌توانند بر تحقق حقّ بر سلامت تأثیر گذارند. به عنوان مثال در قالب شرایط اعتبار یا مقررات تجارت و ثبت اختراع. کمیته حقوق ESC سازمان ملل صریحاً به تعهد بین‌المللی دولت ها برای به خطر نینداختن حقّ بر سلامت در سایر کشورها در جریان همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه اشاره می کند. بنابراین کشورها نیز موظفند هنگام امضای معاهدات بین‌المللی و به عنوان اعضای سازمان های بین المللی، حقّ بر سلامت را به رسمیت بشناسند.



سازمان جـهانـی بـهـداشـت، پـوش ش هـمگانـی سلامت (Universal Health Coverage) را به عنوان وضعیتی تعریف می‌کند که در آن همه افراد بتوانند طیفی از خدمات سلامت (ارتقای سلامت، پیشگیرانه، درمانی، توانبخشی و تسکینی) مورد نیاز خود را با کیفیت مناسب و در زمان و مکان مناسب دریافت کنند، بدون اینکه در پرداخت هزینه خدمات دچار مشکل مالی شوند. پوشش همگانی سلامت یکی از مؤلفه‌های مهم اهداف توسعه پایدار (Sustainable Development Goals) است. هدف کلان (Goal) سوم از اهداف توسعه پایدار به طور خاص به حصول اطمینان از زندگی سالم و ارتقای سلامت برای همه در همه سنین تمرکز دارد. هدف اختصاصی (Target) هشتم آن عبارت است از دستیابی به پوشش همگانی سلامت، از جمله حفاظت مالی، دسترسی به مراقبت های ضروری سلامت باکیفیت و دسترسی به داروها و واکسن‌های ضروری ایمن، مؤثر، باکیفیت و مقرون به صرفه برای همه. این هدف اختصاصی، توسط دو شاخص اصلی اندازه‌گیری و پایش می‌شود.

الف- پوشش خدمات ضروری سلامت که به عنوان متوسط پوشش خدمات ضروری شامل بهداشت باروری، مادران، نوزادان و کودکان، بیماری‌های عفونی، بیماری‌های غیرواگیر و ظرفیت خدمات و دسترس ی که مبتنی بر مداخلات ردیابی شده در میان جمعیت عمومی و محروم‌ترین گروه‌ها تعریف شده است.

ب- نسبت جمعیت مواجه با هزینه‌های کلان خانوار برای سلامت به عنوان سهمی از کل هزینه یا درآمد خانوار.

پرداختن به پوشش همگانی سلامت مستلزم برخورد با طیف گسترده‌ای از قوانین، سیاست‌ها و عملکردهاست که نشان‌دهنده تمایل و ظرفیت دولت‌ها برای انجام تعهدات خود و انجام تعهدات حقوق بشری است. ارتباط بین حقّ بر سلامت و پوشش همگانی سلامت بدون ابهام است. قطعنامه ۲۰۱۲ مجمع عمومی سازمان ملل متحد درمورد گزارش‌های سالانه پوشش همگانی سلامت و خلاصه سیاست های سازمان جهانی بهداشت صریحاً به حقّ بر سلامت اشاره دارد. در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۲، مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای درمورد سلامت جهانی و سیاست خارجی را تصویب کرد.

این قطعنامه از کشورها می‌خواهد دستیابی به پوشش همگانی سلامت را سرعت ببخشند. شعار این قطعنامه این بود که همه در هر کجا باید به مراقبت های سلامت باکیفیت و مقرون به صرفه دسترسی داشته باشند. کشورهای عضو همچنین اهمیت پوشش همگانی در سیستم‌های سلامت ملی را به عنوان یک اولویت اساسی برای توسعه از طریق مراقبت‌های اولیه سلامت و مکانیزم‌های حفاظت اجتماعی، برای دسترسی به خدمات سلامت برای همه، به ویژه برای فقیرترین بخش‌های جامعه به رسمیت شناخته اند.

از سال ۲۰۱۷، روز ۱۲ دسامبر توسط سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی پوشش همگانی سلامت اعلام شده است. هدف روز جهانی پوشش همگانی سلامت، افزایش آگاهی‌ها از نیاز به سیستم‌های سلامت قوی و انعطاف‌پذیر و پوشش همگانی سلامت است. هر ساله در ۲۱ دسامبر، طرفداران پوشش همگانی سلامت صدای خود را به اشتراک می‌گذارند تا داستان میلیون‌ها نفر را که هنوز در انتظار سلامت هستند، به اشتراک بگذارند. آنها رهبران را به سرمایه گذاری هوشمندانه‌تر در نظام سلامت دعوت می‌کنند و جهانیان را به ضرورت بهداشت برای همه آگاه می‌سازند.

حقّ بر سلامت بیشتر مستلزم ایجاد یا حفظ شرایطی است که افراد بتوانند زندگی سالمی داشته باشند. طبق کمیته حقوق ESC سازمان ملل، این حق شامل دسترسی به آب سالم و آشامیدنی و سرویس بهداشتی کافی، حقّ مراقبت‌های سلامت پیشگیرانه، درمانی و تسکینی، تأمین کافی مواد غذایی سالم، تغذیه و مسکن، شرایط شغلی و محیطی سالم، دسترسی به آموزش و اطلاعات مربوط به سلامت از جمله درمورد سلامت جنسی و باروری و همچنین مشارکت مردم در تصمیم گیری های مربوط به سلامت است.

بر اساس نظریه عمومی شماره ICESCR 14 حقّ بر سلامت در همه اشکال و در همه سطوح شامل عناصر مرتبط و اساسی فراهمی، دسترسی، مقبولیت و کیفیت امکانات، کالاها و خدمات بهداشتی و درمانی هستند که کاربرد دقیق آنها به شرایط حاکم در هر کشور بستگی دارد. این نظریه مشخص می کند که کشورها عضو باید به هر یک از این عناصر احترام بگذارند، از آنها محافظت کنند و آنها را تحقق ببخشند.



فراهمی: تأمین امکانات، کالاها و خدمات بهداشتی و درمانی به میزان کافی. اگرچه در شرایط واقعی فراهمی به عوامل زیادی از جمله سطح توسعه، منابع و ارائه‌دهندگان خدمات (بخش دولتی و خصوصی) در کشورها بستگی دارد، اما حداقل شرایط خاصی لازم است. به عنوان مثال آب سالم و قابل شرب و سرویس بهداشتی، بیمارستان‌ها و سایر مراکز بهداشتی درمانی، پرسنل آموزش‌دیده و با حقوق کافی و داروهای اساسی.

دسترسی: مراکز ارائه خدمات، کالاها و خدمات بهداشتی و درمانی باید بدون تبعیض در دسترس همه باشد. قابلیت دسترسی دارای ۴ بعد است:

۱- نبود تبعیض؛ به ویژه در مورد گروه‌های جمعیتی که حاشیه‌نشین هستند یا نیاز به محافظت دارند.

۲- دسترسی فیزیکی؛ دسترسی به ویژه برای زنان، کودکان، افراد مسن و افراد دارای بیماری های مزمن یا معلولیت.

۳- دسترسی اقتصادی (مقرون به صرفه بودن)؛ به گونه‌ای که امکانات بهداشتی و درمانی عمومی یا خصوصی برای همه از جمله افراد فقیر و محروم اجتماعی مقرون به صرفه باشد.

۴- دسترسی به اطلاعات؛ به این معنا که مردم حق دارند اطلاعات مربوط به سلامت را جستجو، دریافت و منتقل کنند.

مقبولیت: امکانات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی باید مطابق با اصول اخلاق پزشکی، با اطمینان و با هدف بهبود سلامت افراد مورد نظر ارائه شود. زمینه های فرهنگی افراد، اقلیت ها و جوامع باید مورد احترام قرار گیرند و ویژگی های مربوط به جنسیت یا سن به طور خاص در نظر گرفته شود.

کیفیت: لازم است امکانات، کالاها و خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی از نظر علمی و پزشکی مناسب و از کیفیت مطلوبی برخوردار باشند. مراقبت های پزشکی باید توسط پرسنل آموزش‌دیده انجام شود و مطابق با استانداردهای پزشکی، داروها، تجهیزات، امکانات و بهداشت باشد.

اصول فراهمی، دسترسی، مقبولیت و کیفیت نه تنها مفاهیم حقّ بر سلامت هستند بلکه به روشن شدن ماهیت مسئولیتی که دولت‌ها تحت عنوان حقّ بر سلامت مدیون هستند، کمک می‌کنند. این اصول همچنین اقدامات لازم برای پیشرفت به سوی پوشش همگانی سلامت را برجسته می‌کنند.

جنبه مهم دیگر حقّ بر سلامت در نظام سلامت و بیمه سلامت، بهبود و پیشرفت مشارکت مردم در ارائه خدمات درمانی پیشگیرانه و درمانی به ویژه مشارکت در تصمیمات سیاسی مربوط به حقّ بر سلامت هم در سطح جامعه و هم در سطح ملی است. نظریه عمومی شماره ICESCR 14 بر تساوی دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی تأکید می کند. بر این اساس کشورها موظفند به افرادی که توانایی کافی ندارند، بیمه سلامت و امکانات درمانی و بهداشتی لازم را ارائه دهند و از هرگونه تبعیض جلوگیری کنند. تخصیص نامناسب منابع سلامت می‌تواند منجر به تبعیض شود که ممکن است آشکار نباشد. به عنوان مثال، سرمایه‌گذاری ها نباید به گونه‌ای به نفع خدمات درمانی گران‌قیمت باشد که اغلب تنها برای بخش کوچکی از جمعیت قابل‌دسترس هستند، بلکه به نف ع مراقبت‌های بهداشتی اولیه و پیشگیرانه که بخش بسیار بیشتری از مردم از آن بهره مند می‌شوند، باشد.

اصول حق بر سلامت روش مفیدی برای ارزیابی تلاش برای حرکت به سمت پوشش همگانی سلامت را فراهم می‌کند. همان‌گونه که در شکل۱ مشخص شد، اصل فراهمی با محور خدمات، اصل مقرون به صرفه بودن با محور هزینه ها، اصل مقولیت با محور جمعیت و اصل کیفیت با محور کیفیت ارائه خدمات در ارتباط است.

ما باید به تلاش برای پر کردن مکعب پوشش همگانی سلامت در هر ۴ بعد، یعنی گسترش مراقبت برای افرادی که در حال حاضر تحت پوشش نیستند، گسترش پوشش به تمام خدمات مورد نیاز، کاهش هزینه‌های بیمار و افزایش کیفیت ارائه خدمات، ادامه دهیم. با افزایش ظرفیت و کیفیت مراقبت های سلامت و خدمات سلامت عمومی، با اطمینان از تحت پوشش قرار گرفتن کل جمعیت و با اطمینان از مقرون به صرفه بودن این خدمات برای همه، دولت ها می توانند به اصول حقّ بر سلامت احترام گذارند، از آنها محافظت کنند و آنها را تحقق بخشند. همچنین ارزیابی تلاش برای حرکت به سمت پوشش همگانی سلامت به دولت‌ها کمک می‌کند تا نیازهای سلامت جامعه را شناسایی و محدودیت‌ها و موانع توسعه خدمات اولویت دار برای تأمین این نیازها را برطرف کنند.

نویسنده : سونیوز