به گزارش سونيوز، مهمترین شاخص تاریخی مراغه تداوم تمدنی و شهرنشینی آن از دوران پیش از اسلام تا به امروز بوده است اما در هیچ‌یک از ۳۰۰ اثر ثبت ملی آن کاوش‌های باستان‌شناسی به صورت کامل انجام نشده و همین موضوع موجب شده تا گمانه‌زنی‌های بسیاری در مورد میراث فرهنگی وجود داشته باشد و اجرای هر طرح عمرانی و توسعه‌ای در اطراف آثار تاریخی نیز با چالش‌های بسیار مواجه شود.
تا جایی که ساماندهی محوطه رصدخانه از سوی شهرداری و میراث فرهنگی، ساخت‌وساز در قبرستان تاریخی آقالار و دیگر طرح‌های پیرامونی آثار تاریخی شهرستان با اما و اگرها و حاشیه‌های بسیاری همراه شود و در ارتباط با تاریخچه بسیاری از آثار همچون «معبد مهر» نیز شک و شبهه‌های فراوان وجود داشته باشد.
به گفته «یعقوب طالبی»، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مراغه ایجاد یک پایگاه ملی بسیاری از چالش‌های پیش‌روی این شهرستان را مرتفع خواهد کرد و این پایگاه در سه قالب مختلف همچون پایگاه ملی شهر تاریخی مراغه، پایگاه ملی ایلخانی و پایگاه ملی رصدخانه دارای ظرفیت راه‌اندازی است.
یک مدرس دانشگاه در حوزه‌های معماری و حفاظت و مرمت آثار باستانی نیز می‌گوید: صیانت از یکپارچگی، اصالت، تمامیت و ارزش برجسته آثار فرهنگی - طبیعی مراغه نخستین نتیجه ایجاد پایگاه ملی در این کهن‌شهر خواهد بود.
به گفته «بابک نیلوفری» این پایگاه ملی در صورت ایجاد در چهارچوب مدیریت یکپارچه و نظام‌مند با بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و توان علمی و تخصصی، ضمن ارتقای حفاظت از آثار، زمینه ترویج و انتقال آنها به نسل‌های آینده را فراهم خواهد کرد.
نگاهی تاریخی به پایگاه‌های باستان‌شناسی
هسته اولیه پایگاه‌های باستان‌شناسی همچون پایگاه‌های شوش، تخت جمشید، هگمتانه، سیلک و غیره حدود یک قرن پیش شکل گرفت و پس از پایان جنگ تحمیلی نیز گسترش پایگاه‌ها در دهه ۷۰ آغاز شد.
ایجاد پایگاه‌ها در دهه هشتاد شمسی بار دیگر گسترش یافت و حدود ۶۵ پایگاه در قالب ملی و جهانی نیز طی سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۶ شکل گرفت؛ تفکیک پایگاه‌ها به صورت ملی و جهانی طی سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ انجام و پس از آن در سال ۱۳۹۲ بازنگری و ساماندهی مجدد شد.
گذری بر ظرفیت بی‌بدیل گردشگری در مراغه
شهر باستانی مراغه با دارا بودن صدها اثر تاریخی و ثبت ملی و نیز جاذبه‌های چشم‌نواز طبیعی، مقصدی بی‌نظیر و دلنواز برای گردشگرانی است که بازدید از میراث تاریخی را به کنکاش در دل جاذبه‌های طبیعت بکر دامنه‌های سهند گره می‌زنند و توجه به میراث فرهنگی آن می‌تواند زمینه پذیرش گردشگران خارجی در گستره‌ای وسیع را فراهم کند.
وجود گنبدها، مقبره‌ها، زیارتگاه‌ها، مساجد، پل‌ها، قلعه‌ها، حمام‌ها و موزه‌های تاریخی در کنار جاذبه‌ها و مناطق گردشگری سرشار از زیبایی‌های طبیعی، مراغه را به نقطه عطفی در زمینه گردشگری تبدیل کرده است.
وجود باغ‌های سرسبز و زیبا نه تنها در حاشیه، بلکه در درون شهر تاریخی مراغه، این پایتخت چند دوره ایران‌زمین و خطه آذربایجان را به باغ‌شهری جذاب تبدیل کرده است.
در مورد تاریخ شگرف و سراسر افتخارآمیز این کهن‌شهر همان بس که در دوره مادها و ایلخانان بارها پایتخت این مرز و بوم بوده و وجود آثار به یادگار مانده از آن دوران، مهر تاییدی بر تاریخ و پیشینه پرطمطراق این خطه است.
اوج شهرت مراغه به عهد هلاکوخان و پایتختی آن در این دوران باز می‌گردد که شکوه و افتخار خود طی آن دوره را نیز مرهون تلاش‌های بی‌بدیل خواجه نصرالدین طوسی، دانشمند و فیلسوف بزرگ و شهیر ایرانی است و به همین دلیل ۱۶ اردیبهشت همزمان با روز بسته شدن زیج ایلخانی (شروع به کار رصدخانه مراغه) به عنوان روز مراغه انخاب شده و امسال این روز با حضور وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گرامی داشته می‌شود.