مدارا، یکی اصول بنیادین زندگی اجتماعی
مدارا از اصول بنیادین زندگی اجتماعی است، که به طور طبیعی باید ریشه آن را در احترام به حقوق بشر و کرامت انسانی جستجو کرد. در واقع هر فرهنگی ارزش احترام را دارد و هیچ باوری مستحق تنفر یا تمسخر دیگران نیست. در دنیایی که در حال جهانی‌شدن است، دیگر زیستن در کنار یکدیگر با بی‌تفاوتیِ منفعلانه کافی نیست، بلکه لازمه مدارا و دگرپذیری، تجدید روزمره هشیاری فعالانه در قبال بیگانه‌ستیزی، تبعیض و تنفر است. ما به کمک مدارا می‌آموزیم که چگونه حقوق جهانی‌ای را که ما را به هم مرتبط می‌کند با تنوعی که پر از فایده است آشتی دهیم و می‌بینم برای آنکه خودِ خودمان باشیم با وجود همه تفاوت‌های موجود، باز به دیگران نیاز داریم.
هدف از نامگذاری روز مدارا چیست؟
مدارا و بردباری از اصول اولیه زندگی اجتماعی هستند، افزایش تحمل و درک متقابل میان فرهنگ ها و مردم برای صلح و رشد اقتصادی و اجتماعی همه ملت ها لازم و ضروری است. همه ما انسان ها باید درک کنیم که تفاوت هایی با یکدیگر داریم و هیچ باوری مستحق تنفر یا تمسخر نیست و هر فرهنگی ارزش احترام دارد و تحمیل دیدگاه های شخصی به دیگران مجاز نیست. اگر همه به این باور برسیم با تمامی اختلافات ظاهری، موقعیتی، زبانی، رفتاری و ارزشی می توانیم جامعه جهانی بدون جنگ داشته باشیم.
اعلامیه اصول مدارا
اعلامیه اصول مدارا در بیست و هشتمین نشست کنفرانس عمومی سازمان یونسکو که از ٢٥ اکتبر تا ١٦ نوامبر ١٩٩٥ در پاریس برگزار شد، توسط کشورهای عضو یونسکو اعلام و تصویب شد. کشورهای عضو یونسکو با تأکید بر این نکته که مدارا تنها یک اصل بسیار با ارزش نیست، بلکه پیش‌شرط ضروری برای صلح و رشد اقتصادی و اجتماعی همه ملت‌ها است، به ضرورت گسترش فکر مدارا در جوامع بشری،اشاره نموده و اعلامیه اصول مدار را در شش ماده (مفهوم مدارا، مدارا و دولت، ابعاد اجتماعی، آموزش و پرورش، تعهد برای عمل، روز جهانی مدارا تنظیم نمودند.
در اعلامیه اصول مدارا بر آزادی عقیده که از اصول حقوق بشر است، تاکید شده و در آن خشونت و تروریسم، نژادپرستی و بیگانه ستیزی، به حاشیه راندن و تبعیض علیه اقلیت های ملی، قومی، مذهبی و زبانی، اذیت و آزار پناهندگان و... منع شده است زیرا این رفتار سبب تهدید صلح در سطح ملی و بین المللی و مانع توسعه می شود.
نامدارایی، تهدیدی برای صلح
اعلامیه اصول مدارا در آغاز با اشاره منشور یونسکو ، منشور سازمان ملل متحد و تآکید بر آزادی عقیده که اصل خدشه ناپذیر اعلامیه جهانی حقوق بشر است، به میثاق های شناخته شده بین‌المللی توجه می‌دهد و با نگرانی از رشد نامدارایی و خشونت و تروریسم، نژادپرستی و بیگانه ستیزی، به حاشیه راندن و تبعیض علیه اقلیت‌های ملی، قومی، مذهبی و زبانی، اذیت و آزار پناهندگان... و گروه‌های آسیب پذیر جامعه...، تصریح می‌کند همه اینها تحکیم صلح و دمکراسی را در سطح ملی و بین‌المللی تهدید کرده و مانع توسعه می‌شوند.
بردباری ار دیگاه یونسکو
در اعلامیه مدارا قید شده که مدارا کوتاه آمدن و چشم پوشی نیست بلکه مدارا پذیرش این اصل است که انسان ها با همه اختلافات و تفاوت ها حق زندگی در صلح را دارا هستند و کسی نباید دیدگاه های شخصی خود را به دیگران تحمیل کند.
مدارا با کوتاه آمدن هم تراز نیست.
در ماده یکم، اصول مزبور ضمن تعریف مدارا قید شده است: مدارا با کوتاه آمدن، تمکین یا چشم‌پوشی هم‌طراز نیست... مدارا به معنای پذیرش این واقعیت است که همه انسانها، با تمامی اختلافات ظاهری، موقعیتی، زبانی، رفتاری و ارزشی، حق آن را دارند که در صلح زندگی کنند و همانطور که هستند، باشند. به علاوه تحمیل دیدگاه‌های شخصی به دیگران مجاز نیست.
در ماده دوم، تآکید شده مدارا در سطح عملکرد دولتی مستلزم عدالت و بی‌طرفی در دستگاه قانون‌گذاری، در کاربرد قوانین، در دادگستری و نظام اداری است. همچنین لازمه این امر برخوردار شدن بدون تبعیض تک تک افراد از امکانات اقتصادی و اجتماعی است.
در ماده سوم، با توجه به ویژگیهای دوران جدید (جهانی‌شدن اقتصاد، روز افزونی تحرک، ارتباطات، همزیستی و وابستگی متقابل، مهاجرت‌های گسترده و رانده شدن کل ساکنین مناطق، شهرنشینی و دگرگونی الگوهای اجتماعی) تآکید شده مدارا از هر زمان دیگری مهم‌تر است. چرا که هر بخش از جهان نمودی از گوناگونی است و نامدارئی و نفاق بگونه‌ای فزاینده هر منطقه‌ای را تهدید می‌کند و این امر به یک کشور محدود نمی‌شود، بلکه یک خطر جهانی است.
در ماده چهارم، قید شده یکی از عاجل‌ترین اهداف آموزشی تربیت برای مدارا است و ضرورت دارد جهت تعلیم مدارا متدهای آموزش عقلانی و با برنامه تنظیم گردند که به روشنگری درباره ریشه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و مذهبی نامدارائی پرداخته – و از این طریق علل عمیق‌تر خشونت و محروم‌سازی را روشن کنند.
در ماده پنجم، کشورهای عضو یونسکو تعهد می‌کنند مدارا و عدم خشونت را از طریق برنامه‌ها و سازمانها در سطوح آموزشی، علمی، فرهنگی و ارتباطات ترویج نمایند و در ماده ششم با هدف بیدار کردن افکار عمومی درباره مسئله مدارا، روشن کردن خطرات نامدارائی و تاکید بر تلاش عملی خود، ۱۶ نوامبر را روز جهانی مدارا اعلام می‌کنند.