سـونیـوز

راز بزرگ مغز: چرا زمان با افزایش سن سریع‌تر می‌گذرد؟

سونیوز: فراموش کرده‌ایم که چگونه زمان را در مشت نگه داریم. روزها مثل ماهی‌های قرمز حافظه، از لای انگشتانمان می‌لغزند و تنها حباب‌های محوِ روزمرگی را به جا می‌گذارند. اما این زمان است که تند می‌رود، یا ما هستیم که دیگر به‌پای آن نمی‌رسیم؟ راز این شتاب مرموز عمر، در کجای ذهن ما نهفته است؟

به گزارش آژانس خبری سونیوز، زمان، این مادهٔ نامرئی و ظاهرا ثابت هستی، برای بسیاری از ما با گذر عمر، شتابی مرموز و گاه هراس‌انگیز به خود می‌گیرد. آن روزهای بی‌پایان کودکی که گویی هر فصل، جهانی کامل بود، جای خود را به سال‌هایی می‌دهد که انگار در یک چشم بر هم زدن، از چنگ می‌گریزند. این احساس که "زمان سریع‌تر می‌گذرد"، پدیده‌ای شایع به‌ویژه در میانسالی و سالمندی است که ریشه در ژرفای ادراک انسانی و مکانیسم‌های پیچیده مغز ما دارد. یکی از کلیدی‌ترین توضیحات این معما به "نسبیت ادراکی زمان" بازمی‌گردد: برای یک کودک پنج ساله، گذشت یک سال معادل بیست درصد از کل تجربه زیسته‌اش است؛ گنجینه‌ای عظیم و پرحجم. اما در پنجاه سالگی، همان یک سال تنها دو درصد از کوله‌بار عمر را تشکیل می‌دهد؛ قطره‌ای در اقیانوس. این نسبت ریاضی، به‌طور ناخودآگاه، وزن و کشش روانی هر واحد زمانی را در ذهن ما تغییر می‌دهد، به‌طوری که سال‌های بعدی، سبک‌بارتر و گذراتر به نظر می‌رسند.

در طلایی‌ترین سال‌های زندگی، یعنی کودکی و نوجوانی، مغز ما به‌طور مداوم با سیل عظیمی از تجربیات بدیع، مکان‌های ناشناخته، مفاهیم نو و احساسات بکر بمباران می‌شود. هر لحظه، حاوی داده‌های جدیدی است که نیاز به ثبت، پردازش و ذخیره‌سازی دقیق دارد. این فرآیند شناختیِ سنگین و پرهزینه، زمان را در ذهن ما کش می‌دهد، گویی هر ثانیه با جزییات غنی‌تر و طولانی‌تر ثبت می‌شود. اما با عبور از این قله یادگیری و ورود به دنیای بزرگسالی، الگوها تکرار می‌شوند، مسیرها آشنا می‌گردند و تجربیات، رنگ کهنگی و عادت به خود می‌گیرند. مغز دیگر نیازی به ثبت هر لحظه با آن دقت اولیه نمی‌بیند؛ بسیاری از فعالیت‌ها به حالت "خودکار" (اتوپایلوت) درمی‌آیند. این کاهش چشمگیر در حجم اطلاعات "جدید" و "منحصربه‌فرد" که نیاز به پردازش عمیق دارند، باعث می‌شود خط سیر زمانی در حافظه ما فشرده‌تر به نظر برسد و گذشتهٔ اخیر، سریع‌تر سپری شده احساس شود.

موسسه فرهنگی هنری فصل هنر، مشاور و مجری پروژه های فرهنگی، هنری، رسانه ای و تبلیغاتی شماست. موسسه فرهنگی هنری به عنوان جامع ترین موسسه فرهنگی هنری شمالغرب کشور و اولین شرکت خلاق در حوزه صدا و تصویر با شعار « فقط تصور کن... ! » ، ایده ها و تصورات شما را ممکن می سازد.
           ارتباط با موسسه فرهنگی هنری فصل هنر/ کلیک کنید.

این تسریع ذهنی، با چسبیدن به دام روزمرگی تشدید می‌گردد. بزرگسالی اغلب با تثبیت روتین‌های کاری، خانوادگی و اجتماعی همراه است. وقتی هر روز از پشت پنجرهٔ یکنواختی تماشا شود، وقتی هفته‌ها و ماه‌ها با فعالیت‌های مشابه پر شوند، ذهن ما نقاط عطف و نشانه‌های متمایزکنندهٔ کمتری برای تقسیم‌بندی زمان پیدا می‌کند. روزها در هم می‌آمیزند و هفته‌ها بی‌صدا و بی‌رنگ می‌گذرند، زیرا رویدادهای برجسته‌ای که مانند سنگ‌چین‌های حافظه عمل کنند، به شدت کاهش می‌یابند. علاوه بر این، شواهد علمی نشان می‌دهند که با افزایش سن، سرعت پردازش اطلاعات در مغز ممکن است به‌طور طبیعی کاهش یابد. این کندیِ پردازش پایه، به‌نوعی می‌تواند بر درک ما از مدت زمان نیز تاثیر بگذارد، به‌طوری که بازه‌های زمانی کوتاه‌تر و گذراتر احساس شوند. بنابراین، توهم شتاب گرفتن زمان، حاصل ترکیب چندین عامل است: تغییر نسبیِ سهم هر لحظه از عمر، کاهش چشمگیر تجربیات جدید و نوآورانه که زمان را کش می‌دهند، غلبهٔ روزمرگی که خطوط زمانی را محو می‌کند و احتمالاً تغییرات فیزیولوژیکی در سرعت پردازش عصبی. اما این حکم جبری نیست. کلید کند کردن ذهنی زمان، حتی در سنین بالا، شاید در گرو گسستن از چرخهٔ عادت، جست‌وجوی فعال تجربیات نو، یادگیری مهارت‌های ناشناخته، مسافرت به مکان‌های جدید و ایجاد خاطرات متمایز باشد؛ تا مغز دوباره فعالانه درگیر شود و زمان، اندکی از آن شتاب مرموز خود بکاهد.

نویسنده : سونیوز