به گزارش آژانس خبری سونیوز، الی کوهن یکی از معروف‌ترین جاسوس‌های اسرائیل در دهه ۱۹۶۰ بود که در سوریه فعالیت می‌کرد. او با نام مستعار «کمال امین ثابت» در سوریه ظاهر شد و توانست به  بالاترین حلقه‌های سیاسی و نظامی این کشور نفوذ کند.



الی کوهن در 26 دسامبر 1924 برابر با 15 آذر 1303 هجری شمسی در یک خانواده یهودی ارتدوکس در اسکندریه مصر متولد شد. خانواده وی از سوریه به مصر مهاجرت کرده بودند. در حالی که بیشتر خانواده‌های یهودی پس از تشکیل اسرائیل در سال 1948، مصر را ترک کردند و به اسرائیل مهاجرت کردند، الی کوهن در مصر باقی ماند تا تحصیلاتش را به پایان برساند و به فعالیت‌های سیاسی خود در حزب صهیونیسم ادامه دهد. 

در دوران جوانی، کوهن به شدت درگیر فعالیت‌های سیاسی بود. او به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش و حمایت از مهاجرت یهودیان به اسرائیل، مورد توجه دولت مصر قرار گرفت و در سال 1951 پس از کودتای نظامی در سوریه و اوج‌گیری نهضت ضد صهیونیستی در منطقه، بازداشت شد. با این حال، به دلیل کمبود شواهد علیه او، دولت مصر نتوانست او را محکوم کند و در نهایت او مجبور به ترک مصر و مهاجرت به اراضی اشغالی در سال 1956 شد  کوهن پس از 6 سال بی خبری از خانواده اش با آنها دیدار کرد. او در یام غربی ساکن شد. در آنجا شروع به یادگیری زبان های مختلف از جمله آلمانی و اسپانیولی و یونانی و ... کرد. سپس به استخدام یک شرکت حسابداری درآمد. با این حال، علاقه ای به کار معمولی نداشت. او بارها درخواست عضویت در موساد (سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل) را داد اما درخواستش به دلایل گوناگون رد شد. با این حال، چند سال بعد موساد پذیرفت که او را وارد ساختار خود کند. وی پس از مدتی توسط موساد برای عملیات جاسوسی در سوریه انتخاب شد.

کوهن زمانی که مشغول کار در یک دفتر بیمه به عنوان حسابدار بود، با یک زن یهودی عراقی به نام نادیا مجلد مشهور به نادیا کوهن ازدواج کرد که حاصل این ازدواج سه فرزند بود.

الی کوهن به همراه همسرش  نادیا و  فرزندان
 
او در دهه ۱۹۶۰ با هویت جعلی یک تاجر ثروتمند سوری-لبنانی به نام «امین ثابت» وارد سوریه شد و به مرور زمان اعتماد مقامات سوری را جلب کرد. او حتی با برخی از فرماندهان ارشد نظامی و سیاسی رابطه دوستی ایجاد کرد. آلن کوهن با استفاده از هویت جعلی و نفوذ اجتماعی بالا و ایجاد یک رابطه نزدیک با امین الحافظ، رئیس جمهور وقت سوریه،  توانست او را فریب دهد و به بالاترین حلقه‌ قدرت سوریه راه پیدا کرده و به عنوان معاون وزیر دفاع سوریه منصوب و در جلسات محرمانه دولت حضور یابد تا بتواند اطلاعات محرمانه و سری سوریه را به اسرائیل منتقل کند. روش‌ جمع آوری اطلاعات او ترکیبی از فریب، روابط عمومی قوی و تکنیک‌های مخفیانه ارتباطی بود.

کوهن در سال ۱۹۶۲ تلاش کرد تا رادماخر را با بمبی که در قالب یک بسته پستی ارسال کرده بود، ترور کند. از فوریه همان سال، او به‌تدریج جایگاه خاصی در میان نخبگان سیاسی و نظامی سوریه پیدا کرد و هم‌زمان پیام‌های رمزنگاری‌شده‌ای را به اسرائیل می‌فرستاد.

موسسه فرهنگی هنری فصل هنر، مشاور و مجری پروژه های فرهنگی، هنری، رسانه ای و تبلیغاتی شماست. موسسه فرهنگی هنری به عنوان جامع ترین موسسه فرهنگی هنری شمالغرب کشور و اولین شرکت خلاق در حوزه صدا و تصویر با شعار « فقط تصور کن... ! » ، ایده ها و تصورات شما را ممکن می سازد.

           ارتباط با موسسه فرهنگی هنری فصل هنر/ کلیک کنید.

او با نام کمال امین ثابت، یک تاجر ثروتمند سوری-لبنانی که سال‌ها در آرژانتین زندگی کرده بود، وارد سوریه شد. برای باورپذیر کردن این هویت، موساد مدارک جعلی (از جمله گذرنامه، عکس‌های خانوادگی و حتی دوستان ساختگی) برای او ساخت. او ادعا می‌کرد که از خانواده‌ای سوری است که به دلیل مخالفت با استعمار فرانسه به لبنان و سپس آرژانتین مهاجرت کرده‌اند. کوهن  همچنین با شبکه‌سازی گسترده و برگزاری مهمانی‌های مجلل و بخشش هدایای گران‌قیمت (مانند وسایل الکترونیکی نادر در آن زمان)، توجه مقامات را جلب می نمود.

جالب اینجاست که نادیا کوهن، همسر الی کوهن، از فعالیت‌های جاسوسی او بی‌خبر بود. الی کوهن در تمام مدت مأموریت خود در سوریه، با هویت جعلی و با نام مستعار «کمال امین ثابت» زندگی می‌کرد و به نادیا گفته بود که در آرژانتین مشغول به کار است. علت این پنهان‌کاری این بود که الی می‌خواست همسر و فرزندانش در امان باشند و از خطرات احتمالی مطلع نشوند. نادیا تا زمان دستگیری و اعدام الی، از فعالیت‌های واقعی او بی‌خبر بود. 

الی کوهن از تجهیزات پیشرفته جاسوسی دهه ۱۹۶۰ برای ارسال اطلاعات به اسرائیل استفاده می‌کرد. در آن زمان، فناوری ارتباطات مخفی محدود بود، اما موساد روش‌های خلاقانه‌ای برای او طراحی کرده بود. او از یک فرستنده رادیویی موج کوتاه قابل حمل استفاده می‌کرد که در چمدان یا مبلمان خانه مخفی شده بود. این دستگاه فرکانس‌های تغییرپذیری داشت تا از ردیابی جلوگیری کند، و کوهن فقط در ساعات مشخصی (معمولاً نیمه‌شب) و برای مدت کوتاه پیام ارسال می‌کرد. یکی از مشکلات دستگاه گرمای زیاد آن بود که پس از هر انتقال نیاز به خنک‌ شدن داشت و همین گرما در نهایت به لو رفتن او کمک کرد.

همچنین، او از کتاب‌کد بهره می‌برد که در آن پیام‌ها به صفحه و خطوط یک کتاب خاص ارجاع داده می‌شدند. اطلاعاتی که کوهن جمع‌آوری کرد، نقش کلیدی در جنگ شش‌روزه ۱۹۶۷ داشت و  نقش بسیار مهمی در پیروزی اسرائیل در جنگ شش‌روزه سال ۱۹۶۷ داشت. او که به عنوان یک جاسوس موساد در سوریه فعالیت می‌کرد، اطلاعات دقیقی از استحکامات نظامی سوریه در بلندی‌های جولان جمع‌آوری کرده بود. این اطلاعات شامل موقعیت سنگرها، توپخانه‌ها و میدان‌های مین بود که به ارتش اسرائیل کمک کرد تا نقاط ضعف دفاعی سوریه را شناسایی کند.  

یکی از اقدامات فریبکارانه کوهن، پیشنهاد کاشت درختان اکالیپتوس در اطراف پایگاه‌های نظامی سوریه بود. او به سوری‌ها گفت این درختان سایه‌ای برای سربازان فراهم می‌کنند، اما در واقع این درختان بعداً به نشانه‌هایی برای هدف‌گیری دقیق نیروی هوایی اسرائیل تبدیل شدند. این اطلاعات باعث شد اسرائیل در جنگ شش‌روزه بتواند جولان را تنها در ۲۴ ساعت تصرف کند.  

 مأموران سازمان اطلاعات شوروی (کا.گ.ب) تجهیزات رادیویی پیشرفته‌ای را به خاورمیانه منتقل کردند که قابلیت شناسایی محل پخش مخفیانه‌ امواج رادیویی را دارا بود. این تجهیزات موفق شد تا امواجی که از خانه الی کوهن مخابره می‌شد را ردیابی کند. در ژانویه ۱۹۶۵، با پیگیری‌های مداوم، پس از ماه‌ها نظارت و ردیابی، سرویس‌های امنیتی سوریه موفق شدند محل دقیق فرستنده رادیویی کوهن را شناسایی کنند. زمانی که آنها به خانه او یورش بردند، کوهن در حال ارسال پیام به اسرائیل بود، که این خود به عنوان مدرک غیرقابل انکاری برای اثبات فعالیت‌های جاسوسی او به شمار می‌رفت.


                         جلسه دادگاه الی کوهن 

 دستگیری کوهن به معنای شکستی سنگین برای شبکه جاسوسی اسرائیل در سوریه بود. مقامات سوری او را تحت بازجویی‌های شدید قرار دادند و تلاش کردند تا اطلاعات بیشتری در مورد دیگر شبکه‌های جاسوسی اسرائیل در منطقه به دست آورند. این بازجویی‌ها تا حد زیادی موجب افشای اطلاعات حساس و پایان مأموریت‌های کوهن شد. پیش‌تر رئیس موساد از چگونگی لو رفتن آخرین پیام الی کوهن، جاسوس معروف اسرائیل در سوریه در سال ۱۹۶۵ پرده برداشت. 
 

            سند جاسوسی الی کوهن در سوریه 

پس از محاکمه، کوهن به جرم جاسوسی به اعدام محکوم شد. او در ۱۸ مه ۱۹۶۵  در میدان مَرَجَه دمشق به دار آویخته شد. اجرای اعدام او به صورت زنده از رادیو و تلویزیون سوریه پخش شد. تا پیام هشداری برای دیگر جاسوسان احتمالی باشد. گفته می‌شود که الی کوهن پیش از مرگ، اشعاری از کتاب مقدس یهودیان را زمزمه می‌کرد.

داستان زندگی  الی کوهن، جاسوس حرفه ای موساد در چندین کتاب، فیلم و سریال روایت شده است. از جمله سریال “The Spy” که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد. این مینی سریال شش قسمتی که به زبان های  انگلیسی و فرانسوی تولید شده است، داستان زندگی و مأموریت جاسوسی الی کوهن را روایت می‌کند. در این سریال ساشا بارن کوهن، کمدین معروف، در نقش الی کوهن ظاهر می‌شود.


                       ساشا بارن کوهن در نقش آلن کوهن 

این نقش به طور کامل با شخصیت‌های معمول کمدی ساشا بارن کوهن تفاوت دارد، چرا که او در این سریال یک مأمور مخفی جدی و پیچیده است. سریال «جاسوس» با سبک هیجان‌انگیز و جذاب خود به بررسی عملیات جاسوسی الی کوهن در سوریه می‌پردازد و لحظات تنش‌زا و خطرناک را با دقت به نمایش می‌گذارد. بازیگران درجه یک و داستان پر از تعلیق باعث شده که این سریال برای طرفداران ژانر جاسوسی جذاب باشد.


          نادیا کوهن، همسر الی کوهن در دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل

اسناد جدید از زبان رییس موساد
داوید برنئا، رئیس موساد در مصاحبه ای اعلام کرد: تا قبل از این گفته شده بود که الی کوهن به دلیل اشتباه شخصی که به قیمت جانش تمام شد، به سازمان اطلاعات سوریه امکان داد او را شناسایی کنند. آن اشتباه اصرار و اشتیاق خود کوهن به ارسال هر چه بیشتر پیام‌ رمزگذاری شده به موساد در باره تحولات و اقدامات و تصمیمات در کادر رهبری سوریه بود.

اما رئیس موساد گفت که او برای اولین بار رسماً اعلام می‌کند که نه اشتباه الی کوهن یا فشار فرماندهانش بر او برای ارسال پیام‌های زیاد، بلکه عملیات سازمان ضد اطلاعات سوریه، اقدامات الی کوهن در ارسال پیام‌های جاسوسی برای اسرائیل را برملا کرد و به دستگیری و اعدام او منجر شد.

داوید برنئا گفت موضوعی که او برای اولین بار اعلام می‌کند، از این به بعد باید یک حقیقت اطلاعاتی در مورد سرنوشت الی کوهن تلقی شود. او با بیان اینکه به اشتراک گذاری اطلاعات در مورد دوره کوهن در سوریه ادامه خواهند داد، اظهار داشت که تلاش خواهند کرد تا بقایای پیکر کوهن به اسرائیل برده و دفن کنند.


                    نادیا کوهن، همسر الی کوهن 

با گذشت چند دهه از دستگیری و اعدام او در سوریه، رئیس موساد قول داد که اسرائیل کماکان به تلاش برای بازگرداندن بقایای استخوان‌های او برای خاکسپاری در اسرائیل و نیز دستیابی به اطلاعات و جزییاتی که تا حال در مورد سرنوشت او ناشناخته مانده، ادامه دهد. به گفته داوید برنئا، الی کوهن برای تمامی نسل‌های موساد الهام‌بخش بوده است.